Το μάρκετινγκ, η προώθηση αγαθών και υπηρεσιών, αποτελεί πλέον αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς μας. Είμαστε όλοι καταναλωτές και λαμβάνουμε χιλιάδες μηνύματα μάρκετινγκ στη διάρκεια μιας ημέρας. Μπορούμε να επιλέξουμε ανάμεσα σε εκατομμύρια προϊόντα και λύσεις για να ικανοποιήσουμε τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες μας.

Ο ανταγωνισμός σε όλους τους κλάδους είναι τεράστιος και οι μάρκες συνεχίζουν να μας βομβαρδίζουν με αμέτρητες διαφημίσεις.

Έτσι και οι διαφημιστικές εκστρατείες αποτελούν αντικείμενο κριτικής, που μπορεί να είναι καλοπροαίρετη ή κακοπροαίρετη, ελεύθερη ή προκατειλημμένη.

Εύλογα λοιπόν και τα διάφορα ερωτήματα που προκύπτουν.

Προάγει το μάρκετινγκ την ευδαιμονία του ανθρώπου;

Συμβάλλει αρνητικά ή θετικά στη ζωή μας;

Είναι ευχή ή κατάρα για το σύγχρονο και εξελιγμένο τεχνολογικά κόσμο μας;

Όμως έχοντας υπόψην ότι κάθε άνθρωπος διακατέχεται από διαφορετικές οικονομικές, πολιτικές, φιλοσοφικές, κοσμοθεωρητικές, αλλά και θρησκευτικές πεποιθήσεις, και ότι οι προτιμήσεις και ενέργειές του επηρεάζονται από την προσωπικότητα, το χαρακτήρα, και τις εμπειρίες του, αλλά και από το κοινωνικό σύνολο στο οποίο είναι ενεργό μέλος, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η κριτική του μάρκετινγκ είναι κατά βάση υποκειμενική.

Πως θα μπορούσε άλλωστε να είναι αντικειμενική και ανεπηρέαστη; Κρίνουμε τα πάντα μέσα από τις πεποιθήσεις και τις εμπειρίες μας, μέσω της δικής μας οπτικής γωνίας.

Σε αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε να εξετάσουμε το μάρκετινγκ όσο πιο αντικειμενικά γίνεται για να απαντήσουμε στο καίριο ερώτημα.

Ευχή ή κατάρα;

Θα τα καταφέρω ή θα επηρεαστώ από τις δικές μου πεποιθήσεις;

Μάρκετινγκ | Ευχή Ή Κατάρα;

Banner created with Canva

Επίθεση κατά του μάρκετινγκ

Πρόεδρος Κέννεντυ: Δικαιώματα καταναλωτών, 15 Μαρτίου, 1962.

Ο πρόεδρος γράφει στο Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών: Οι καταναλωτές, εξ ορισμού, περιλαμβάνουν όλους μας. 

Η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση – εκ φύσεως ο ανώτατος εκπρόσωπος όλων των ανθρώπων – έχει την ειδική υποχρέωση να είναι σε εγρήγορση για τις ανάγκες του καταναλωτή και να προωθεί τα συμφέροντα του καταναλωτή.

Η πορεία της τεχνολογίας – που επηρεάζει, για παράδειγμα, τα τρόφιμα που τρώμε, τα φάρμακα που παίρνουμε και τις πολλές συσκευές που χρησιμοποιούμε στα σπίτια μας – έχει αυξήσει τις δυσκολίες του καταναλωτή μαζί με τις ευκαιρίες του.

Το μάρκετινγκ είναι όλο και πιο απρόσωπο. Η επιλογή των καταναλωτών επηρεάζεται από τη μαζική διαφήμιση που χρησιμοποιεί πολύ ανεπτυγμένες τεχνικές πειθούς.

Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρέπει να αναλάβει την ευθύνη της έναντι των καταναλωτών κατά την άσκηση των δικαιωμάτων τους. Αυτά τα δικαιώματα περιλαμβάνουν:

(1) Το δικαίωμα στην ασφάλεια
(2) Το δικαίωμα ενημέρωσης
(3) Το δικαίωμα επιλογής
(4) Το δικαίωμα ακρόασης.

Η πολιτική κατά του μάρκετινγκ αρχισε να επεκτεινεται λίγο αργότερα, την δεκαετια του ’70, μια περίοδο που χαρακτηρίζεται με τεράστια οικονομικά επιτεύγματα.

Βασική επιχειρηματολογία εναντίον του μάρκετινγκ

Η αρνητική κριτική κατά του μάρκετινγ εστιάστηκε στα εξής σημεία:

• Προάγει τον υλισμό, ηδονισμό, και ευδαιμονισμό σαν κυρίαρχες κοινωνικές αξίες
• Οι καταναλωτές αγχώνονται να αποκτήσουν ολοένα και περισσότερα φυσικά ή μη αγαθά
• Συμβάλλει στη μόλυνση και ρύπανση του περιβάλλοντος
• Επιταχύνει την ανάλωση περιορισμένων φυσικών πόρων
• Σπατάλη πόρων για την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του και αύξηση του κόστους παραγωγής αγαθών που το πληρώνει ο καταναλωτής
• Επιβάλλει να παραχθούν πολύπλοκα προιόντα που δεν είναι πάντοτε ασφαλή. Τις συνέπειες επιβαρύνεται πάλι ο καταναλωτής
• Προβάλλει μηδαμινές ή φανταστικές διαφορές ως προς την ποιότητα των προιόντων εξαπατώντας τους αγοραστές
• Οι καταναλωτές παρασύρονται να αγοράσουν προιόντα και υπηρεσίες τις οποίες δεν έχουν πραγματικά ανάγκη
• Συγκεκριμένες δραστηριότητές του όπως η διαφήμιση, συσκευασία, ετικέτα, εξαπατούν το γενικό σύνολο είτε μερικά μειονεκτούντα υποσύνολα
• Διανέμει την πλειονότητα των προιόντων σε πλούσιες περιοχές υποβιβάζοντας τις φτωχότερες σε χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο
• Υπάρχουν πολλές διαφημίσεις οι οποίες προσβάλλουν τα ήθη, είναι δημιουργήματα χαμηλής νοημοσύνης, και κακού γούστου
• Η διανομή των προιόντων είναι πολύπλοκη, υπάρχουν πολλοί μεσάζοντες, και αυξάνει τις τελικές τιμές
• Οι τιμές των προιόντων καθορίζοντα και ελέγχονται από τις μεγαλύτερες εταιρείες κάθε κλάδου, και συνεπώς νοθεύεται ο πλήρης ανταγωνισμός μεταξύ των παραγωγών
• Οι έμποροι λιανικής παρέχουν υπηρεσίες χαμηλής ποιότητας στους καταναλωτές
• Η προσωπική πώληση είναι συνήθως φορτική και καταπιεστική, και ο καταναλωτής δεν λαμβάνει αποφάσεις ελεύθερος και ανεπηρέαστος

Υποστηρικτές του μάρκετινγκ

Όπως έχουμε τονίσει σε προηγούμενη ανάρτηση, το μάρκετινγ είναι υπεύθυνο για την εξερεύνηση και τον προσδιορισμό των αναγκών, επιθυμιών, και φιλοδοξιών των ανθρώπων (καταναλωτών).

Με αυτό τον τρόπο διευκολύνει τις επιχειρήσεις στο έργο τους, την κάλυψη των αναγκών των καταναλωτών. Οι επιχειρήσεις που υιοθετούν στρατηγικές μάρκετινγκ είναι σε θέση να παράγουν αγαθά τα οποία ο κόσμος πραγματικά χρειάζεται.

Επίσης, το μάρκετινγ είναι η επιστήμη που ανακαλύπτει κρυφές ευκαιρίες στην αγορά εργασίας, βοηθώντας τις επιχειρήσεις να εισχωρήσουν σε τμήματα τα οποία ήταν απροσπέλαστα.

Η διαρκής έρευνα αγοράς αναγνωρίζει και εντοπίζει μη ικανοποιημένες ομάδες ανθρώπων, οι οποίες χρειάζονται συγκεκριμένα αγαθά τα οποία δεν παρέχονται.

Πέρα από τα αμέτρητα οφέλη του μάρκετινγκ για την πλευρά των επιχειρήσεων, η επιστήμη αυτή παίζει καθοριστικό ρόλο στην ενδυνάμωση πλουτοπαραγωγικών, κοινωνικών, φορολογικών, και άλλων φορέων.

Δημιουργεί εισοδήματα διότι προκειμένου να παραχθούν τα προιόντα τα οποία είτε δεν διαθέτει η αγορά είτε χρειάζεται αυτά να βελτιωθούν για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες του καταναλωτικού κοινού, απαιτείται η χρησιμοποίηση παραγωγικών συντελεστών και η αμοιβή αυτών. 

Συμβάλλει αποφασιστικά στην οικονομική ανάπτυξη όχι μόνο μεμονωμένων επιχειρήσεων αλλά κρατών ολόκληρων. Μέσω της ανάπτυξης αυτής, αυξάνεται το πραγματικόν κατά κεφαλήν εισόδημα μιας χώρας κατά τη διάρκεια μιας μακράς χρονικής περιόδου.

Συμβάλλει στην αύξηση της προσφοράς μέσω της παραγωγής και της ζήτησης μέσω των εισοδημάτων. 

Έχοντας κατά νου ότι οι ανάγκες των καταναλωτών είναι θεωρητικά απεριόριστες και μεταβάλλονται διαχρονικά, η καθοδήγηση του μάρκετινγ είναι μια συνεχής διαδικασία η οποία ανοίγει το δρόμο για επιτεύγματα και καινοτομίες, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι συνεχώς ματαβαλλόμενες ανάγκες του αγοραστικού κοινού.

Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η τεχνολογική έρευνα η οποία βελτιώνει το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων προσφέροντας λύσεις που κάποτε έμοιαζαν με μακρινό όνειρο.

Ως αποτέλεσμα, νέες επιχειρήσεις ιδρύονται και δημιουργούνται σε συνεχόμενη βάση. Οξύνεται ο ανταγωνισμός αλλά και οι οικονομίες απελευθερώνονται δημιουργώντας νές θέσεις εργασίας και θέτοντας σε κίνηση την ανταλλαγή κεφαλαίων, εισοδημάτων, και αγαθών.

Αυξάνονται τα δημόσια έσοδα μέσω της φορολογίας η οποία είναι σε θέση να εκμεταλλευτεί τον ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό επιχειρήσεων οι οποίες απασχολούν εκατομμύρια εργαζόμενους.

Έτσι οι οικονομίες δεν παραμένουν στάσιμες και η πρόοδος σε όλους τους τομείς είναι αναπόφευκτη.

Αναντίρρητα, οι κοινωνίες αναζωογονούνται και τα μέλη της ως επί το πλείστον είναι παραγωγικά και αναζητούν συνεχώς νέους τρόπους να ελιχθούν στο ανταγωνιστικό τοπίο και να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο.

Αυξάνεται η ποικιλία των αγαθών και η ποιότητά τους λόγω εν μέρει του μεγάλου ανταγωνισμού. Οι επιχειρήσεις οι οποίες δεν προσφέρουν υψηλής ποιότητας προιόντα υποσκελίζονται και την θέση τους διαδέχονται νέες οι οποίες διοικούνται από μεγαλόπνοους επιχειρηματίες.

Το καταναλωτικό κοινό πλέον μπορεί να ενημερωθεί και να πληροφορηθεί για προιόντα και υπηρεσίες που το ενδιαφέρουν μέσω αναρίθμητων καναλιών και έτσι να λάβει καλύτερες αποφάσεις έχοντας πρώτα συγκρίνει σχετικά προιόντα.

Το μάρκετινγκ ανοίγει το δρόμο της πληροφόρησης και επικοινωνίας, οι επιχειρήσεις δεν είναι πλέον απρόσωπες και αποξενωμένες καθώς οι καταναλωτές αποτελούν όχι μόνο μέρος της παραγωγικής διαδικασίας, αλλά και πόλο έλξης και αντικείμενο έρευνας. Οι επιχειρήσεις που ακμάζουν είναι αυτές που συναλλάσονται καθημερινά με το αγοραστικό τους κοινό, ανταλλάσοντας απόψεις, μηνύματα, και ιδέες, και οι οποίες απώτερο στόχο έχουν όχι το οικονομικό κέρδος αλλά την απόλυτη ικανοποίηση των αναγκών των καταναλωτών.

Είναι εκείνες οι επιχειρήσεις που ακούν τα προβλήματα και τα παράπονα των αγοραστών και θέτουν σε κίνηση μηχανισμούς που θα συμβάλλουν στη βελτίωση των προσφερόμενων αγαθών και υπηρεσιών.

Θα μπορούσα να παραθέτω πλεονεκτήματα του μάρκετινγκ όλη μέρα αλλά σε αυτή την περίπτωση θα κατηγορηθώ για μεροληψία.

Σας προτρέπω να αναγνώσετε την ανάρτηση σχετικά με τη σπουδαιότητα του μάρκετινγκ αλλά και τους υπόλοιπους συνδέσμους παρακάτω.

Επίλογος

Το μάρκετινγκ ήταν μία από τις επιστήμες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη βελτίωση και την αποκορύφωση του βιοτικού επιπέδου των ανθρώπων. Πλέον έχουμε θέσει τον πήχη πολύ ψηλά, μάλιστα, και ανάγκες οι οποίες κάποτε αποτελούσαν πολυτέλεια τώρα θεωρούνται δεδομένες.

Η επιστήμη του μάρκετινγκ κατόρθωσε να αναζωογονήσει και να αναβαθμίσει τις επιχειρήσεις, κοινωνίες, και δημόσιους φορείς.

Είναι υπεύθυνο για την ενσωμάτωση του καταναλωτικού κοινού με το δυναμικό των επιχειρήσεων και πληρεί άριστα τους κανόνες και περιορσμούς που έθεσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Κέννεντυ.

Οι καταναλωτές δεν είναι πλέον παθητικοί δέκτες αλλά ενεργά μέλη της έρευνας αγοράς, της παραγωγικής διαδικασίας, και τη διάθεση του τελικού προιόντος.

Δυστυχώς, οι εχθροί του μάρκετινγκ, αντί να εστιάσουν στη γενική συνεισφρορά της επιστήμης στην κοινωνία, προχώρησαν σε μία επιμέρους αξιολόγηση και αυστηρή κριτική ορισμένων λειτουργιών και διαδικασιών του μάρκετινγκ.

Ναι δεν λέω, τα μηνύματα μάρκετινγκ με τα οποία βομβαρδίζεται το καταναλωτικό καθημερινά επηρεάζουν και πολλές φορές προτρέπουν τους ανθρώπους να προβούν σε αγορές τις οποίες δεν έχουν ανάγκη, αλλά μην ξεχνάμε ότι μόνο μέσω του μάρκετινγκ ήταν δυνατό να εντοπιστούν και εν συνεχεία  να ικανοποιηθούν οι ανάγκες μας.

Όπως με κάθε βιομηχανία και επιστήμη, υπάρχουν καλοί επαγγελματίες και ανήθικοι που ενδιαφέρονται μόνο για τα χρήματα, ας μην κρίνουμε τυφλά το μάρκετινγκ.

Το μάρκετινγκ συνετέλεσε όχι μόνο στην ενδυνάμωση των επιχειρήσεων που το υιοθέτησαν, αλλά και των αγοραστών οι οποίοι πλέον έχουν όχι μόνο φωνή αλλά και επηρεάζουν και καθορίζουν αποφασιστικά το μέλλον των κοινωνιών στις οποίες είναι ενεργά μέλη.

Ακόμη ένα άρθρο τελείωσε εδώ στην Υποστήριξη της Διαδικτυακής Αγοράς. Περιμένω τα σχόλια και τις σκέψεις σας. Μέχρι το επόμενο άρθρο, να είστε όλοι καλά!